जन्मजात खाण्याची आवड. त्यात घरी आज्जी-आई यांना साक्षात अन्नपुर्णेचं वरदान लाभलेलं. हे कमी की काय म्हणुन बाबा आणि माझे मातुल हे सुद्धा बल्लव. मग हे खाण्या खिलवण्याच वेडं माझ्या रक्तात उतरल नसत तरच नवल. माझ्या अनेक आंतरजालीय स्नेह्यांच्या प्रोत्साहनाने प्रेरित होऊन मी ह्या ब्लॉगचा श्रीगणेशा करतोय. या ब्लॉगसाठी समर्पक नावं सुचवणार्‍या माझ्या दिदीचा आणि प्राजुताईचा मी आभारी आहे.

Sunday 23 September 2012

दाल खिचडा / खिचडी.




मित्रांबरोबरच्या ओल्या कट्ट्याची सांगता करताना हटकुन मागवले जाणारे जे दोन पदार्थ आहेत त्यापैकी पहिला म्हणजे जीरा राईस + तडका मारलेली डाळ आणि दुसरा हा दाल खिचडा. पैकी उपहार गृहातला दाल खिचडा मी हल्ली हल्ली पर्यंत टाळत आलोय. अहो हाटिलात जाउन काय ती पचपचीत पिवळी खिचडी मागवायची? एकदा मित्राला विचारलेही की 'का लेका ती पचपचीत खिचडी मागवतोस?' त्यावर हवेत गिरक्या घेणार्‍या आपल्या पतंगाला सावरत तो म्हणाला 'आता आणि चावायचे कष्ट कोण घेणार?'

असो, यावेळी अश्याच एका कट्ट्या नंतर चुकुन दाल खिचडा माझ्या पुढ्यात आला. एकदा का ताटात अन्न आलं की मी त्याचा अपमान करत नाही मग ती अगदी शेपुची भाजी असो. पहिला चमचा तोंडात गेल्यावर एखाद्या ४-५ वर्षाच्या पोराने घसरगुंडीवरुन स्वतःला झोकुन द्यावे त्या प्रमाणे तो घास माझ्या बत्तीशीला कसलेही कष्ट न देता जीभेवरुन जो घरंगळला तो थेट जठरातच जाउन विसावला. आणि मला माझ्या मित्राच्या मुक्ताफळाचा अर्थ कळला.

तर अशी ही दाल खिचडी/खिचडा आज (चक्क रैवार असुन) खाण्याचा मुड आला.

साहित्य :



१ वाटी तांदुळ. (आंबे मोहर/कोलम) (शक्यतो बासमती तांदुळ टाळा.)
१/२ वाटी मुगडाळ. (साला सकट मिळाली तर उत्तम.)
२ मोठे चमचे तुर डाळ. (ऑप्शनल.)



१ मध्यम कांदा चिरलेला.
२ मध्यम टॉमेटो चिरलेला.
२-३ हिरव्या मिरच्या उभ्या चिरुन.
१ इंच आलं बारीक चिरलेलं.
५-६ पाकळ्या लसुण बारीक चिरलेला.
कोथिंबीर.



२ तमाल पत्रं.
१/२ लहान चमचा हळद.
२ लहान चमचे लाल तिखट.
२ लहान चमचे जीरं.
चिमुटभर हिंग.
कडीपत्त्याची दोन पानं
३ मोठे चमचे साजुक तुप.
मीठ चवीनुसार.

कृती : 

तांदुळ आणि डाळी किमान अर्धा तास पाण्यात भिजत ठेवावे.



एका भांड्यात एक चमचा साजुक तुप तापवुन त्यात भिजवलेल्या डाळी आणि तांदुळ परतुन घ्यावे.



अंदाजे डाळ आणि तांदळाच्या अडिच ते तीन पट गरम पाणी त्यात घालावं. हळद हिरव्या मिरच्या आणि चवी नुसार मीठ घालावं.



झाकण ठेवुन मध्याम आचेवर शिजवत ठेवाव. अधुन मधुन पाण्याचा अंदाज घ्यावा. गरज वाटलीच तर १/२ वाटी गरम पाणी वाढवावे.



खिचडी शिजतेय तो वर एका कढईत २ चमचे साजुक तुप तापवून त्यात तमालपत्र, जीरं, हिंग, आलं-लसुण, कडीपत्ता यांची फोडणी करावी.



नंतर त्यात कांदा घालुन तो पारदर्शक होईस्तव परतुन घ्यावा. नंतर त्यात लाल तिखट आणि टॉमेटो घालुन शिजवावं.



टॉमेटो पार शिजला की त्यात ७-८ मोठे चमचे तयार खिचडी घालुन परतुन घ्यावं. आच बंद करवी.



तयार फोडणी खिचडीत ओतुन खिचडी घोटुन घ्यावी जेणेकरुन भाताची कणी मोडेल. वरुन भरपुर कोथिंबीर घालावी.

वरुन तुपाची धार सोडावी.

लो तैयार है खिचडी संग तीन यार दही, पापड और अचार.


Sunday 16 September 2012

निहारी

चुकला फकीर जसा मशिदीतच सापडायचा तसेच भरकटलेले अस्मदिक पुन्हा एकदा सामिष पाककृतीकडे वळतो. Smile
गेल्या आठवड्यात 'मी मराठी'वर न्यहारीच्या पदार्थांवर चर्चा चालली होती. त्यात प्रतिसाद देताना निहारीची आठवण निघाली. दोन्ही शब्दांतल सार्धम्य पण कुतुहलाचा विषय आहे. (थोडंस गुगलल्यावर कळलं की याच मुळ 'Nahar' نهار‎ (मराठी अर्थ : दिवस) या एका अरबी शब्दात आहे. जाणकार मंडळींनी यावर प्रकाश टाकावा.) परत त्यात हा पदार्थ शक्यतो सकाळी न्यहारीच्या वेळीच खाल्ला जातो. अनेक उपहार गृहातही निहारी केवळ न्यहारीच्या वेळीच मिळते. अगदी ११ वाजता गेलात तर संपलेला असतो. (कोण रे तो चितळेऽऽऽ चितळेऽऽऽ ओरडतोय? Wink) भारतातही सर्रास बनवला जात असला वा उपहारगृहांत मिळत असला तरी माझी या पदार्थाशी ओळख मी मध्यपुर्वेत असताना झाली. जुम्मे के जुम्मे भल्या पहाटे आम्ही क्रिकेटच्या सरावासाठी जायचो. पहाटे साडेपाच ते साडेनऊ या वेळेत घामटा काढुन झाल्यावर आमची पाऊलं आओपाप एखाद्या उपहार गृहाकडे वळत. कधी उडप्याच तर कधी अस्सल गुजराथी तर मग कधी पठाणी. अश्याच एका पठाणी उपहार गृहात पहिल्यांदा निहारी चाखली आणि मग तिच्या प्रेमातच पडलो. मध्यपुर्व सुटलं आणि मग कस कुणास ठाऊक पण निहारीही विस्मरणात गेली. पण आता आठवण निघालीच तर मन स्वस्थ बसु देईना.
फार काही कष्टाचं काम नाही पण वेळकाढु आहे. तसं पाहिलं तर आदल्या दिवशी करुन दुसर्‍या दिवशी खाण्याचा हा पदार्थ. उत्तम चवीची खात्री हवी असेल तर तेवढा वेळ द्यायलाच हवा नाही का?
तर मग लागायच ना तयारीला?

साहित्यः

३/४ किलो कोवळं मटण. (हाडां सकट. शक्यतो नळ्या (बोनमॅरो(?)) पण घ्याव्या.)
(ज्यांना मटण आवडत नाही त्यांनी चिकन घेतले तरी चालेल.)



२ मध्यम आकाराचे बारीक चिरलेले कांदे.
२ मोठे चमचे ताजं घट्ट दही.



२ मोठे चमचे आलं लसुण वाटण.
१ लहान चमचा हळद.
१ लहान चमचा सुंठ पुड.
२ मोठे चमचे लाल तिखट.
२ मोठे चमचे धणे पुड.
(लवंग + दालचिनी + काळीमीरी + वेलची (मोठी लहान दोन्ही)+ बडीशेप + शाहजीरं) खडा मसाला कोरडा भाजुन त्याची पुड.
किंवा २ मोठे चमचे गरम मसाला.
४-५ कप गरम पाणी.
२-३ मोठे चमचे मैदा.
१ डाव तेल.
मीठ चवी नुसार.
आल्याचे ज्युलियंस. (लांब उभे काप.)
फोडणीसाठी : २ मोठे चमचे साजुक तुप + हिरव्या मिरच्या.

कृती:



कांदा तेलावर परतुन घ्यावा. त्याचा कच्चट वास निघुन गेल्यावर त्यात आलं-लसणाच वाटण घालुन परतावं.



त्यात सगळे मसाले घालुन तेल सुटे पर्यंत परतुन घ्यावे. नंतर आच लहान करुन त्यात दही घालावं.



मसाला परत तेल सोडू लागल्यावर त्यात मटण टाकुन ढवळावं जेणे करुन सगळा मसाला मटणांच्या तुकड्यांना व्यवस्थित लागेल. चवी नुसार मीठ घालावं.



५-६ मिनिटे मोठ्या आचेवर परतल्या नंतर त्यात गरम पाणी टाकावं. एक उकळी आली की आच लहान करुन वरुन झाकण ठेउन चांगलं ३-४ तास शीजु द्यावं. अधुन मधुन दोन चार वेळा ढवळावं.

(पुर्वीच्याकाळी म्हणे ही शिजवण्याची क्रिया रात्र भर चालायची. हल्ली गॅसच्या चढत्या किंमती पहाता ३-४ तास म्हणजे एखाद्याच्या तोंडाला फेसच यायचा. पण त्यावर तडजोड म्हणुन प्रेशर कुकर आहेच की. पण अट्ट्ल खवय्या मात्र पहिल्या घासात तुमची ही चोरी पकडेल. Wink )



३-४ तासां नंतर मैदा वाटीभर पाण्यात भिजवुन मग तो द्रव रश्यात टाकुन ढवळावं. रस्सा दाट होईल. १०-१५ मिनीटांनी आच बंद करावी.

फोडणीच्या भांड्यात साजुक तुप गरम करुन त्यात उभ्या चिरलेल्या हिरव्या मिरचीचा तडका तयार करावा आणि तयार निहारीवर सोडावा.

वरुन आल्याचे उभे काप टाकुन, तंदुरी रोटी वा परांठा यांच्या जोडीने गरमा गरम वाढावे.


Sunday 2 September 2012

वांगी भात

काय मंडली काय चाल्लावं? रैवारचं नल्ली बल्ली फोडलावं कं नाय? आज जल्ला आमच्या हतं मार्केट बंद. आन माजा फिरीज पन रोडावलता. त्यात हतं मिपावं एकाव-एक धागेकाडुन, मिपाशी कुक मंडली माजं डोस्कं फिरवुन रायली. जल्ला त्यातला एक पदार्थ घरान अशेल तर शप्पत. फिरीजमन डोकावलं ता एक वांगं तेवरंच भेटलं. आता ह्याचा काय कराचां म्हनुन थोडा डोस्कं खाजवलन. थोडं सामानाची जुलवा जुलवं केली नं ह्यो बग मीनी काय केला तं.




आवरलं असेन तर मंग कसं काय केला त सांगतव. वांगं आवरत नसेन तर इकरुनच कल्टी मारली तरी चालन.
सगल्यान पैलं तर वांगींभात मसाला आना मार्केटान. नय भेटला तरी वांदा नाय. मी सांगतं नं कसा बनवाचा तो..



२ मोठे चमचे चना डाल.
२ मोठे चमचे उडिद डाल.
२ चमचे धने (नसतीन तरं धना पुड)
३-४ लाल सुक्या मिरच्या (त्यावं नसतीन तर लाल तिखटं.)
१ छोटा चमचा मेथी दाने.
१ छोटा चमचा जीर.
१ छोटा चमचा खसखस.
थोडा हिंग.
२-३ वेलच्या.
दालचिनी १ इंच.
३-४ लौंगा



ह्ये जकलं कोरडंस भाजुन घ्याचं. (मिरची नं धने नसतीन तर त्या पावडरी गॅस बंद केल्यावं टाकाच्या.



सगलं गार झाल्यावं मिक्सरान टाकुन पाऊडर करुन घ्याची. (माजी मोठी माय त्यात सुकं खोबरं बी टाकाची. पन मंग तो मसाला जास्त दिस टिकाचा नाय, लगेच वापरावा लागाचा. म्हनून मीनी नाय घात्ला.)
वाटान घाटन झाला तं आता मेन डिशकडे वलु. पैले एक वाटी भात मोकला शीजवून घ्या. तुमाना बासमती आवरत असनं तर तो घ्या पण त्ये काय कंपल्सरी नाय. मीनी तर सादा कोलम घेतला. हा पण भात एकदम सुट्टा झाला पायजे. नाय तर वांग्याची खिचडी खावी लागल.



१ लहान चमचा मोहरी.
१-१ लहान चमचा चना डाल, उडीद दाल. (या दोनी १०-१५ मिनिट पान्यात भिजवाच्या.)
कडीपत्ता
३-४ हिरव्या मिरच्या.
१/२ चमचा हलद.
२ मोठे चमचे सुकं खोबरं.
थोडी चींच (आंबट आवडत असन तर.)
तमाल पत्र.
४-५ चमचे तेल.
मीठ.



येक वांगं. (लहान असतीन तर ५-६.)
१ कांदा बारीक चिरलेला.
सगल्यान पैले कढईत तेल तापवुन घ्यांच.



तेल तापलं की त्यान मोहरी, चनाडाल-उडीदडाल टाकाची. थोडं परतल्यावं त्यात कडीपत्ता मिरची कांदा तमाल पत्र टाकुन परतुन घ्याचं.



वांग्याच्या लहान फोरी करुन घ्याच्या. कांदा गुलाबी झाल्यावं मंग त्यात वांग्याच्या फोरी घालाच्या. थोडावेल शिजल्यावं मंग त्यात हलद घालाची.



वांगं शिजा लागलं की मंग त्यात ३ चमचे वांगी भात मसाला टाकाचा.



५ मिनटानी त्यात सुक खोबरं टाकाचं. आवरत असन तर मंग चींचेचा कोल टाकाचा. (पण चींच, वांग शिजल्या नंतरच टाकं हा बाला, नाय तर मग वांदा व्हाचा.) मीठ टाकांचं.

 


मसाला नं वांगं शिजलं की मंग त्यात शिजवलेला भात टाकुन एकत्र कराचा. झाकान लावून एक वाफ काराची.
मना तललेला वांग पण लय आवरतं. म्हनुन मग मी ४ वांग्याचे काप पन केले.



मंग कं बगतं कं बाला? येना जेवाला.